تعداد صحن های مقبره امام رضا (ع) ۹ عدد می باشند مسجد قبا مشهد و به اسمهای صحن انقلاب اسلامی (صحن کهنه یا این که صحن عتیق)، صحن آزادی (صحن جدید)، صحن جمهوری اسلامی، صحن قدس، صحن جامع رضوی، غدیر، کوثر، صحن هدایت و صحن بعثت خوانده میگردند.
بد وجود ندارد تفاوت میان «بست» و «صحن» را نیز بدانید. صحنها، به عبارتی ایوانهای کلان مقبره میباشند. البته بست به بخشی از بقاع مطهر گفته میگردد که در قبل مرزی بود که اشخاص فرنگی و غیرمسلمان حق گذشتن از آن را نداشتند. دراین بستها بود که از بزرگان استقبال میکردند و نیز همین جا بود که عموم برای تظلمخواهی یا این که در دفاع ماندن از ظلمی، «بست» مینشستند. «بستنشینی» از بعدازظهر صفویان در کشورایران مرسوم شد و در روزگار شاهان قاجار به نقط ی اوج خویش رسید و در طول پهلوی به اتفاقی گوهرشاد انجامید. هم اکنون دیگر کسی برای بست نشستن به مقبره نمیآید، ولی اسم این ترسیم همچنان روی قسمتهایی از مقبره آدرس مسجد قبا مشهد مانده میباشد.
صحن انقلاب
صحن انقلاب یا این که صحن عتیق، همانطور که از اسم آن برمیآید کهنترین صحن مقبره مطهر میباشد و با ۶۷۴۰ متر مربع در ضلع شمالی آن قراردارد. این صحن تاریخی و باشکوه بهیکباره ساخته نشد. بلکه نیمی از آن در روزگار تیموریان ساخته شد و نصفهی دیگر در تقارن بی نقص با آن در زمانه صفویان توسعه و گسترش یافت. به عبارت بدون نقصخیس، وزیر فرمانروا حسین بایقرا از سلسلهی تیموریان فرمان ایجاد کرد صحن، تراس جنوبی به اسم تراس طلا جواهرات (حیاط نادری) و تعدادی سازه در ضلع غربی آن را بخشید و ۱۵۰ سال بعداز آن، فرمان روا عباس صفوی تراسهای شمالی و نصیب شرقی آن را بهشکل به طور کامل قرینه با قسمتهای گذشته پیشرفت اعطا کرد.
دو تراس ساعت و نقاره منزل در تقارن بدون نقص با یکدیگر درست شدهاند. دو منارهی مقبره مطهر رضوی بر فراز تراس طلا جواهرات و تراس عباسی درست شدهاند. امیر علیشیر نوایی، وزیر دانشمند تیموریان که ایجاد کرد این صحن با سعی او استارت شد، در کنار تراس شمالی خفته میباشد. حیاطهای صحن عتیق به گستردن ذیل میباشند:
حیاط طلای نادری در جنوب
کهنترین حیاط صحن انقلاب میباشد که زیرا شماره تلفن مسجد قبا مشهد نادرشاه افشار آن را طلاکاری کرده به اسم نادری به شهرت رسیده است. معماری زیبای این حیاط بر شکوه آن می افزاید.
تراس عباسی در شمال
به خیال متصل بودن به بست طبرسی، باب طبرسی نامیده می گردد و از دید هنر کاشیکاری و کتیبهکاری، شاهکاری بیهمتا میباشد. صلوات بر رسول اکرم و امامان معصوم (علیهم السلام) و سورهی آدینه را روی نصیبهایی از تراس میاقتدار روئت کرد.
در قسمتی هم در خصوص انگیزه اسمگذاری این صحن به اسم صحن انقلاب، اینگونه مندرج میباشد:
به ترسیم حقشناسی از مبارزات حقطلبانهی ملت مسلمان کشور ایران به رهبری حضرت آیتالله امام خمینی متع الله المسلمین ببقائه و یادبود شهدا و مصدومین دراین جا شریف، اینجا به صحن انقلاب اسمگذاری شد. رجب المرجب ۱۳۹۹.